Blog

Problemy związane z funkcjonowaniem kończyn miednicznych, zwłaszcza u psów, stanowią niemały procent konsultacji u lekarza weterynarii. Niektóre rasy psów są szczególnie predysponowane do tego typu schorzeń. Objawy mogą pojawić się nagle albo narastać bardzo powoli. W dobie coraz bardziej dostępnych, zaawansowanych metod obrazowania, możliwości prawidłowej i szybkiej diagnozy rosną, a zatem zyskuje się czas na reakcję. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ w ostrych, postępujących schorzeniach czas jaki upłynął od pojawienia się pierwszych objawów klinicznych może mieć decydujący wpływ na rokowanie oraz wybór metod leczenia. W niektórych przypadkach wystarczy leczenie zachowawcze, ograniczeniu ruchu i fizjoterapia, inne wymagają interwencji chirurgicznej.

Co to jest niedowład i porażenie?

Niedowład to osłabienie świadomej czynności ruchowej kończyny. Porażenie to całkowite utracenie czynności ruchowej i czuciowej kończyny. W zależności od lokalizacji uszkodzenia niedowład lub porażenie może być typu GNR lub DNR.

Czym jest DNR i GNR?

GNR to górny neuron ruchowy a DNR to dolny neuron ruchowy. Neuron ruchowy to nie jest jedna komórka nerwowa tylko cała ich grupa łącząca, odpowiednio w przypadku GNR ośrodki odpowiedzialne za świadomy ruch w obrębie mózgu i rdzenia kręgowego, a w przypadku DNR łączy ośrodkowy układ nerwowy z mięśniami i gruczołami.

Jaka jest różnica między niedowładem/porażeniem typu GNR i DNR?

W przypadku uszkodzenia GNR mięśnie kończyn są o prawidłowym lub zwiększonym napięciu (głównie dotyczy to mięśni prostowników), a odruchy rdzeniowe są normalne lub wzmożone, czucie bólu powierzchownego i głębokiego może być obniżone. Zanik mięśni rozwija się później i spowodowany jest nieużywaniem danej kończyny. Uszkodzenia DNR charakteryzują się tym, że mięśnie są wiotkie, odruchy osłabione lub występuje ich całkowity brak. Dodatkowo brak czucia ogranicza się tylko do obszaru, za który odpowiedzialny jest dany nerw. Zanik mięśni rozwija się szybko i spowodowany jest brakiem unerwienia.

Po co to w ogóle wiedzieć?

Rozróżnienie objawów i zaklasyfikowanie ich do odpowiedniej grupy, pozwala zlokalizować z dużą dokładnością, miejsce uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, a zatem podjąć odpowiednią reakcję.

Czy można jeszcze jakoś zróżnicować porażenia/niedowłady?

O ostrych niedowładach/porażeniach mówimy wtedy, gdy objawy pojawiają się od razu lub do 72 h od zaistniałego uszkodzenia na terenie układu nerwowego, a o przewlekłych kiedy narastają powoli, nawet miesiącami.

Choroby zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego

Krążek międzykręgowy zbudowany jest z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego. Wyróżnia się dwa typy zwyrodnień krążka międzykręgowego: typ I Hansena i typ II Hansena.

Typ I Hansena

Najczęściej występuje u takich ras psów jak: jamnik, pudel, beagle, cocker spaniel, pekińczyk, shih-tzu, lhasa-apso. Nie oznacza to jednak, że nie może wystąpić u innych psów. Problem rozwija się już u młodych zwierząt, a objawy pojawiają się dużo później. U podstawy problemu leży zmiana struktury tkanki jądra miażdżystego, zwyrodnienie i osłabienie tzw. pierścienia włóknistego, który traci możliwość „utrzymania” jądra na jego miejscu. Nawet przy normalnym ruchu, może dojść do przerwania pierścienia i wypadnięcia zwyrodniałego jądra miażdżystego do kanału kręgowego i spowodowanie ostrego ucisku na rdzeń kręgowy. W konsekwencji tego ucisku dochodzi do uszkodzenia tkanki nerwowej, jej niedotlenienia i do rozwoju reakcji zapalnej. Jest to choroba ostra i postępująca.
Typowa lokalizacja to końcowa część odcinka piersiowego i początkowa lędźwiowego kręgosłupa.

Czy wypadnięcie dysku w każdym odcinku rdzenia kręgowego ma takie same konsekwencje?

Nie. Na ciężkość objawów klinicznych ma wpływ średnica kanału kręgowego, im jest szerszy tym uszkodzenie jest mniejsze. Lokalizacja ma znaczenie także przy szybkości postępu zaniku mięśni. Przy uszkodzeniu DNR atrofia mięśni jest wczesna i ciężka, co wiąże się z gorszym rokowaniem. Ponadto rdzeń kręgowy jest krótszy niż długość kanału kręgowego więc, wypadnięcie jednego dysku w drugiej połowie odcinka lędźwiowego kręgosłupa może powodować uciśnięcie kilku segmentów rdzeniowych i korzeni nerwowych za jednym razem.

Jakie są objawy?

Oprócz oczywistych obustronnych niedowładów lub porażenia kończyn miednicznych, pies może przyjmować charakterystyczną postawę w odpowiedzi na ból tj. wygięcie grzbietu w łuk, napięcie mięśni brzucha (takie objawy mogą występować też przy innych jednostkach chorobowych) oraz wykazywać nadwrażliwość czuciową. Mogą pojawić się objawy ogólne jak apatia, brak apetytu.

Typ II Hansena

Rasy najczęściej dotknięte tym typem zwyrodnienia to owczarki niemieckie i golden retrieviery. Występuje u psów dorosłych i starszych. Tutaj dochodzi do innego rodzaju zwyrodnienia, które powoduje stopniowe wysuwanie dysku, zawierającego nienaruszony, zwyrodniały pierścień. W przeciwieństwie do typu I, rozwija się powoli i może wiązać się z mniejszym stopniem uszkodzenia rdzenia kręgowego.

Jakie są objawy?

Początkowo można zauważyć trudności przy podnoszeniu się, niechęć do wskakiwania do samochodu czy chodzenia po schodach. Coraz bardziej zaznacza się niezborność ruchów i niedowład kończyn miednicznych oraz zaniki mięśniowe. W zaawansowanych przypadkach może pojawić się nietrzymanie moczu i kału. Wiele zwierząt ze względu na przewlekły charakter choroby może w ogóle nie wykazywać reakcji bólowej.

Zwyrodnienia krążka międzykręgowego - jak to diagnozować?

Wnikliwy wywiad, podstawowe badanie kliniczne i neurologiczne może nakierować klinicystę na daną jednostkę chorobową. W celu wykluczenia innych chorób można wykonać zdjęcia RTG, ale do postawienia ostatecznego rozpoznania konieczne jest wykonanie dokładniejszych metod obrazowania jak Tomografia Komputerowa(CT) lub Rezonans Magnetyczny(MRI) .

Jak to leczyć?

W przypadku zwyrodnienia typu I rokowanie i dobór leczenia (zachowawcze lub chirurgiczne) zależy od nasilenia objawów, czasu ich trwania, tego czy jest to pierwszy epizod choroby czy nawracający.

W przypadku zwyrodnienia typu II przy łagodnych zmianach i u pacjentów, których dominującym problem jest ból, można ograniczyć się do leczenia farmakologicznego. Jednak przy obecności nasilających się objawów wskazane może być przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, aby zapobiec pogłębianiu się deficytów neurologicznych. Rokowanie zazwyczaj jest dobre.

W obu przypadkach niezależnie od wyboru terapii zalecane jest wprowadzenie odpowiednich zabiegów fizjoterapeutycznych, które niewątpliwie wspomagają proces rekonwalescencji.

Mielopatia zwyrodnieniowa

Mielopatia zwyrodnieniowa jest chorobą o do końca nieznanej etiologii. Występuje u dorosłych psów ras dużych, głównie u owczarków niemieckich. W przypadku tej rasy, trzeba mieć na uwadze tą chorobę w diagnostyce różnicowej z chorobą zwyrodnieniową krążków międzykręgowych typu II.

Początkowo można zaobserwować problemy przy wstawaniu, w miarę nasilania się niedowładów pojawia się chwiejność zadu, brak utrzymania równowagi, krzyżowanie kończyn miedniczych, podwijanie łap czy ciągnięcie palców podczas chodzenia. Zawracając pies może upadać na stronę, na którą chce się obrócić. Mogą pojawiać się nietrzymanie moczu czy kału oraz zaniki mięśniowe.

Diagnozę stawia się poprzez wykluczenie innych jednostek chorobowych. Ze względu na brak znanej przyczyny choroby. Niestety wciąż brak jest skutecznego leczenia.

Zespół ogona końskiego

Zwyrodnieniowe zwężenie lędźwiowo-krzyżowe zwane zespołem ogona końskiego jest chorobą opisywaną najczęściej u owczarków niemieckich, labrador retrievierów i mieszańców. Przyjmuje się, że czynnikiem wyzwalającym szereg zmian w tym odcinku kręgosłupa jest nieprawidłowy ruch stawu lędźwiowo-krzyżowego. Dochodzi do zwyrodnienia krążka międzykręgowego typu II Hansena, zwężenia dysku, zmniejszenia otworu międzykręgowego, wytworzenia wokół niego osteofitów i w efekcie uwięźnięcia nerwów rdzeniowych. Reagujące na zmiany rozrastające się tkanki miękkie w tej okolicy, powodują dodatkowy ucisk na korzenie nerwowe.

Choroba ta cechuje się dużym bólem. Początkowo można zauważyć trzymanie nisko ogona, niechęć do ruszania nim oraz szereg objawów wspomnianych przy powyższych jednostkach chorobowych. Później może pojawić się także nietrzymanie moczu i kału.

Leczenie zależy od nasilenia i postępowania objawów klinicznych choroby. Może polegać na ograniczaniu ruchu zwierzęcia, a w przypadkach bardziej zaawansowanych, na leczeniu chirurgicznym.

Zator włóknisto-chrzęstny i zawał rdzenia

Jest to problem głównie psów dużych ras poddanych wcześniej intensywnemu wysiłkowi fizycznemu. Najczęściej objawia się nagłym, postępującym w ciągu kilku pierwszych godzin, jednostronnym lub asymetrycznym porażeniem kończyn miednicznych. Z tego względu tą jednostkę chorobową należy wziąć pod uwagę w diagnostyce różnicowej porażenia kończyn miednicznych.

Zator włóknisto-chrzęstny blokuje tętniczki i żyły w rdzeniu kręgowym, wywołując powstawanie najpierw ognisk niedokrwienia a w konsekwencji ognisk martwicy, jednak dokładna przyczyna tej choroby nie jest znana. Leczenie jest zachowawcze i opiera się głównie na ograniczaniu procesu zapalnego i ograniczaniu ruchu. Całkowity powrót do zdrowia może trwać kilka tygodni, a rokowanie zależy od lokalizacji uszkodzenia i stopnia nasilenia deficytów neurologicznych.

Nowotwory

Należy pamiętać o tym, że przewlekłe, powoli postępujące objawy podobne do tych występujących przy mielopatii zwyrodnieniowej czy zwyrodnieniu krążka międzykręgowego typu II mogą być też spowodowane, przez rozwijające się na terenie kręgosłupa czy też samego rdzenia kręgowego guzy. Mogą one być nowotworami pierwotnymi lub przerzutowymi i lokalizować się zewnątrzoponowo, wewnątrzoponowo-zewnątrzrdzeniowo albo wewnąrzrdzeniowo. Najczęściej przez rozrastającą się masę guza dochodzi do rozwinięcia się mielopatii uciskowej i manifestacji wspomnianych wyżej objawów.

Zapalenie krążka międzykręgowego i kręgów

Discospondylitis najczęściej jest spowodowane przez zakażenie bakteryjne i może być związane z toczącym się w innej części organizmu procesem chorobowym np. z zapaleniem skóry, dróg moczowych czy układu krwionośnego. Zdarza się, też zapalenie tła grzybiczego.

Zwierzę może mieć gorączkę, być osowiałe, nie mieć apetytu. Z powodu silnego bólu pleców mogą pojawić się problemy ze wstawaniem czy chodzeniem. Jeśli w miarę szybko nie rozpozna się choroby i nie wdroży odpowiedniego leczenia, mogą pojawić się niezborność i niedowłady kończyn.

Rozpoznanie stawia się na podstawie zdjęć RTG, badania CT albo MRI kręgosłupa. Należy także wykonać pełne badanie krwi i moczu a także inne badania, które mogą pomóc w ustaleniu źródła zakażenia. Leczenie polega na długotrwałym podawaniu antybiotyku, najlepiej wg antybiogramu.

Diagnostyka niezborności lub niedowładu kończyn miednicznych nie należy do najłatwiejszych, zwłaszcza, że należy różnicować ze sobą cały szereg jednostek chorobowych dających prawie identyczne objawy chorobowe, z których najczęściej występujące to problemy ze wstawaniem, porażenie kończyn, kulawizny, nietrzymanie moczu i kału, brak utrzymywania równowagi podczas stania i chodzenia oraz przewracanie się. Konieczne jest wykonanie szeregu badań, w tym badań obrazowych i odpowiednie dobranie metod leczenia. W prawidłowym i szybkim procesie rekonwalescencji nieoceniona jest rola fizjoterapii weterynaryjnej.